ارث (قرآن)

---

ارث از ریشه «ورث» به معنای آثار باقی مانده از شیء و انتقال اموال یا امور معنوی از انسان به دیگری است و در اصطلاح فقها عبارت از انتقال دارایی و ترکه میت به نزدیکان او در نسب و سبب می‌باشد.

۱ - مشتقات

---

در این مدخل معنای اصطلاحی آن مورد نظر بوده و از واژه‌های «ماترک»، «ورث» و... استفاده شده است.

۲ - احکام ارث

---

۲.۱ - استحباب بهرمنده کردن خویشاوندان

بهرمنده کردن خویشاوندان نیازمند و یتیمان و مسکینان ، از اموال میت هنگام تقسیم ارث مستحب است.
واذا حضر القسمة اولوا القربی والیتـمی‌والمسـکین فارزقوهم.... (از این که آیه برای این اشخاص، سهم خاصی را مشخص نکرده و از طرفی خداوند در آیات بعد، سهام را به طور روشن بیان کرده است، استفاده می‌شود که خداوند خواسته تا به این افراد اکرام شود، نه این که سهم واجبی داشته باشند)

۲.۲ - به ارث بردن زنان

به ارث بردن زنان، امری حرام و ناپسند است.
یـایها الذین ءامنوا لایحل لکم ان ترثوا النسآء کرها.... (برداشت فوق با توجه به یکی از احتمالات مطرح شده در آیه است)

۲.۳ - حرمت نگه داری همسر

نگه داری همسر با وجود ناخشنودی از وی، به منظور ارث بردن از او حرام است.
یـایها الذین ءامنوا لایحل لکم ان ترثوا النسآء کرها ولاتعضلوهن لتذهبوا ببعض مآ ءاتیتموهن.... (احتمالاتی در تفسیر آیه مطرح شده از جمله اینکه برخی افراد با اینکه علاقه‌ای به همسران خود نداشتند به طمع ارث بردن از آنان، ایشان را نگه می‌داشتند)

۲.۴ - حرمت منع کردن زنان از ازدواج

منع کردن زنان از ازدواج به طمع ارث بردن از آنان حرام است.
یـایها الذین ءامنوا لایحل لکم ان ترثوا النسآء کرها ولاتعضلوهن لتذهبوا ببعض مآ ءاتیتموهن.... (برداشت بر این اساس است که مقصود از «النساء» مطلق زنان باشد (مانند دختر ، خواهر و...) نه همسران، و مقصود از «ان ترثوا» به ارث بردن اموال ایشان باشد)

۲.۵ - وجوب پرداخت سهم

پرداخت سهم هر یک از ورثه از ترکه میت واجب است.
ولکل جعلنا مولی مما ترک الولدان والاقربون والذین عقدت‌ایمـنکم فـاتوهم نصیبهم ان الله کان علی کل شیء شهیدا.

۲.۶ - تشریع احکام ارث

احکام ارث، از سوی خداوند برخاسته از علم و حکمت او تشریع شده است.
یوصیکم الله فی اولـدکم للذکر مثل حظ الانثیین فان کن نسآء فوق اثنتین فلهن ثلثا ما ترک وان کانت وحدة فلها النصف ولابویه لکل وحد منهما السدس مما ترک ان کان له ولد فان لم یکن له ولد وورثه ابواه فلامه الثلث فان کان له اخوة فلامه السدس من بعد وصیة یوصی بهآ او دین ءابآؤکم وابنآؤکم لاتدرون ایهم اقرب لکم نفعا فریضة من الله ان الله کان علیما حکیما ولکم نصف ما ترک ازوجکم ان لم یکن لهن ولد فان کان لهن ولد فلکم الربع مما ترکن من بعد وصیة یوصین بهآ او دین ولهن الربع مما ترکتم ان لم یکن لکم ولد فان کان لکم ولد فلهن الثمن مما ترکتم من بعد وصیة توصون بهآ او دین وان کان رجل یورث کلــلة او امراة وله اخ او اخت فلکل وحد منهما السدس فان کانوا اکثر من ذلک فهم شرکآء فی الثلث من بعد وصیة یوصی بهآ او دین غیر مضآر وصیة من الله والله علیم حلیم.

۲.۷ - فلسفه بیان احکام ارث

رهایی مردم از گمراهی در تقسیم ارث، فلسفه بیان احکام آن از سوی خداوند است.
یستفتونک قل الله یفتیکم فی الکلــلة ان امرؤا هلک لیس له ولد وله اخت فلها نصف ما ترک وهو یرثهآ ان لم یکن لها ولد فان کانتا اثنتین فلهما الثلثان مما ترک وان کانوا اخوة رجالا ونسآء فللذکر مثل حظ الانثیین یبین الله لکم ان تضلوا والله بکل شیء علیم.

۲.۸ - حرمت تصرف

تصرف ستمگرانه در ارث یتیمان حرام است.
کلا بل لاتکرمون الیتیم... وتاکلون التراث اکلا لما. («کلا» در آیه ۲۱ برای زجر از مطالب مطرح شده در دو آیه قبل است و مقصود از آن نهی می‌باشد)

۳ - عمل به احکام ارث

---

۳.۱ - دخول در بهشت

عمل به احکام ارث، اطاعت از خدا و رسول صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم ، و از عوامل دخول در بهشت است.
تلک حدود الله ومن یطع الله ورسوله یدخله جنت تجری.... («تلک»، به احکام ارث در آیات فوق اشاره دارد و از مصادیق مورد نظر برای اطاعت از خدا و رسول صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم ، رعایت احکام ارث است)

۳.۲ - عمل نکردن به احکام ارث

عمل نکردن به احکام ارث، امری حرام و سبب جاودانگی در آتش دوزخ است.
ومن یعص الله ورسوله ویتعد حدوده یدخله نارا خــلدا فیها وله عذاب مهین.

۴ - عناوین مرتبط

---

ارث برادر ، ارث پسر ، ارث دختر ، ارث زن ، ارث شوهر ، ارث والدین ، سهام ارث ، موجبات ارث .

۵ - پانویس

---